S Ö Z A L T I

28 may 1997 b.dortmund - yuventus matçı | idman

1996-97 Uefa çempionlar liqasının finalı. Hazır dortmund da finala çıxmışkən yad ediləsi oyunlardan biridi. Bura qədər 1995 və 1996 bundesliqa çempionu olan Dortmund o sezon b qrupunda 6 oyuna 4 qələbə, Polşanın widzew lodz klubu ilə 2-2 heç-heçə və evdə atleticoya 1-2 hesabla məğlub olaraq 13 xal və averajla Atletico Madridin gerisində 2-ci olmuşdu. Juventus isə c qrupunda 5 qələbə və səfərdə Rapid wienlə 1-1 qalaraq 1-ci olmuşdu. Yeri gəlmişkən, fənərbağçanın Manchester unitedi elvir boliçin qoluyla 1-0 məğlub etdiyi həmin o məşhur oyun da bu qrupda baş vermişdi. Bununla da Unitedin Avrokubok oyunlarında Old Trafforddakı 40 illik məğlubiyyətsizlik seriyası başa çatmışdı.
4/1-də dortmund 1996-cı ilin Fransa çempionu və öz qrupunu 1-ci bitirən Auxerre-i rahatlıqla 3-1 və 0-1 hesabı ilə keçir. Yuventus da nisbətən rahat rəqib olan norveçin rosenborg klubunu 1-1 və 2-0 la keçir. ( deyirəm dönəmin çempionatlarına baxe. İndi nəinki Rosenborgu və Auxerre-i hətta o dövrün güclü Hollandiya klublarını da 8/1-də görmək çətin məsələdi. Türklər demiş makas çox açılıb.) yarımfinalda borussiya Manchester unitedi hər iki oyunda da 1-0 məğlub edir. Maraqlıdı ki, bu matçlar 2024 sezonunun psg ilə olan oyunlarının kopyasıdı. Juventus 1996-cı ilin finalında qalib gəldiyi Ajaxı 1-2 və 4-1 hesabı ilə darmadağın edir. Bu arada Ajax da 1994-95 çempionlar liqası çempionu idi. İzlədiyim ən yaxşı Ajax komandalarından biri idi. Milanı həm öz qruplarında 2 dəfə, həm də finalda keçmişdilər. Z kuşağı nə var bunda? Milan onsuzda zəifdi desə də, söhbət əfsanə milandan gedir.
Və 28 may 1997. Bavariyanın keçmiş evi Münhen olimpiya stadionu. Möllerin, kohlerin, riedlenin, chapuisatın və baş məşqçi ottmar hitzfeldin dortmundu deşamın, zidanın, vierinin, Del pieronun və əfsanəvi baş məşqçi, bundan 9 il sonra İtaliya milli komandasına dünya çempionluğu qazandıran marçello lippinin yuventusuna qarşı. Əlbəttə ki, keçən ilin çempionu Yuventus favorit idi. Amma 29-cu və 34-cü dəqiqədə euro 1996-da ingiltərənin xəyallarını puç edən Karl heinz riedle səhnəyə çıxdı. Yuventus şok olmuşdu. 1-ci dövrə belə bitdi. 2-ci dövrədə isə nələr oldu nələr. Zidanın dirəkdən dönən topu, vierinin əl ucbatından sayılmayan qolu və del pieronun əla daban qolu. Hesab 2-1 olmuşdu. Amma 70-ci dəqiqədə Chapuisatın əvəzinə meydana daxil olan və bütün karyerasını yalnız Borussiya dortmunda fəda edən Lars Ricken abimiz oyuna girdi. Və girəndən 16 saniyə sonra çempionlar liqası finallarının bəlkə də ən yaxşı qolunu vurdu. Yuventusun qapıçısı peruzzi çox öndə dayanırdı oyunlarda. Bunu görən möller pası Rickenə verir və Ricken xarüqə yaradır. 20 dəqiqə sonra isə oyun bitir. Və dortmund tarixinin ilk çl finalında qalib olur. Haşiyəyə çıxım: 2013-də bavariyaya uduzan dortmund da pis komanda deyildi. Sadəcə bəxtləri gətirmədi. Bu il isə Real madridlə işləri çox çətin olacaq. Çempionluq xəyaldır. 27 il öncə də xəyal idi amma bacardılar. Görək bu il necə olacaq.

Əfsanəvi fosforlu sarı forması ilə Dortmund komandası


Həmin o məşhur vuruş



Seremoniya





Bu da türkçə icmal

https://www.dailymotion.com/video/x60fuiv

tissot prx | texnologiya

Son illərin ən "xod" gedən qol saatı. Ölkəmiz standartları üçün baha olsa da 1000 dollardan ucuz olduğu üçün birinci dünya ölkələrində "affordable" seqmentinə daxil olur.


Tissot, saatın dizaynının 70-ci illərdə satdığı tissot seastar modelindən götürüldüyünü deyir.

Amma həmin seastar modelinin dizaynının da Audemars Piguet royal oak-dan ilhamlandığını hər kəs yaxşı bilir.

Saatın bilərziyi royal oak-da olduğu kimi inteqrasiya olunmuş bilərzikdi. Yəni bilərziyin saatın gövdəsinə birləşən birinci parçası gövdəyə inteqrasiya olununub və tam qatlanmır.

Elə bu səbəbdən də saatın ayaqdan-ayağa (lug to lug) uzunluğu xeyli böyükdü. Belə olan halda qol ölçünüz incədisə saatın bilərziyi qolunuzdan kənara "daşır".

Normalda 42-43 mmlik saatları rahatlıqla taxan mənim belə biləyimdə 40 mmlik versiyası böyük görünürdü. Ona görə alarkən taxıb yoxlamaq lazımdı.
Kvars versiyada sferblat sadə dizayndadı. Xəfif sunburst effekti var.

Mexaniki versiyada isə vafli dizaynına sahibdi

Saatla bağlı ən böyük müzakirə mövsuzu içindəki mexanizmdir. Powermatic 80 mexanizmi 80 saat enerji rezervi versə də mexanizmin bəzi detallarının plastik olması fikir ayrılığına səbəb olub. Bəziləri plastik detalların metal detallar kimi bir-birinə sürtünərkən yeyilmədiyini və buna görə uzunömürlü olduğunu deyir. Bəziləri də plastik detalların aztapılan olduğu üçün saatın təmirinin çox çətin olduğunu deyir.
Saatın populyar olmasına görə tonla fərqli rəngi və versiyası mövcuddu.
35 və 40 mm-lik kvars versiya

35 və 40 mm-lik mexaniki versiya

42 mm-lik mexaniki xronoqraf versiya


Və ən bərbad versiya olan digital versiya


Alternativi üçün (baxma: citizen tsuyosa)

ray ban | sağlamlıq

1936-cı ildə qurulmuş olub 1999-cu ildən etibarən luxottica'nın tərkibinə alınan, Verdiyin pulun son qəpiyinə kimi layiq olan,
aviator wayfarer və clubmaster seriaları ilə məşhurlaşmış amerika mərkəzli eynək şirkəti. bütün təbəqələrdən olan insanlarçün əlçatan olan azsaylı brendlərdən biridir. Bir milyarderin də gözündə görmək mümkündür, orta gəlirli insanın da.

Materialının premiumluğunu əlinə aldığın andaca hiss edilir. möhkəm, dözümlü olmasına baxmayaraq yüngül və keyfiyyətli materialdan olması sayəsində burunun üstündə gözəçarpan izlər qoymur və eynək taxdığını belə unutdurur adama. Lensləri modeldən asılı olaraq polikarbonat və ya mineral şüşədir. Onsuz da yetəri qədər pul verilir deyə, məncə, bir azca artıq ödəyib mineral şüşə olanı almaq daha məntiqlidir.

Almaq istəyənlər üçün texniki 1-2 detala deyinim. Yəqin ki, eynək taxan hər kəs "50/22/150" tipli yazıların çərçivə ölçüsü, burun hissənin genişliyi və sap uzunluğunu bildirdiyindən agahdır. Deyildisə də, artıq öyrənmiş oldu. ray-ban Modellərinə göz atarkən əlavə olaraq, əksər hallarda "g15" yazısını görmək mümkündür. G15 ray-ban'in 1937-dən bu yana istehsal etdiyi ən əsas şüşəsidir. G15-lə bərabər "b15" yazısını da görmək mümkündür. Bu kodlar şüşənin kodlarıdır. "g" hərfi "green", "b" hərfi "brown" sözündən gəlir, şüşənin rəngini bildirir. "15" rəqəmi isə lenslərin filter göstəricisidir. işığın 85%-ni bloklayıb 15%-ni buraxdığını göstərir. Təbii ki, bunlar standart (yəni sadəcə uv qorumalı) lenslərə aiddir, polarizə lenslərdə durum dəyişir.

Polarizənin də nə olduğunu bilməyənlər üçün qısaca izah edim. Polarizə qat gözün yorulmaması və daha aydın görüş üçün istifadə olunur. Ən əsas özəlliyi rəngləri daha kontrastlı, daha canlı verməsi və ən əsası da, yansımaları önləməsidir.

Yansıma deyərkən işığın qışda qarın, buzun, yayda asfaltın, maşınların, suyun üzərində yaratdığı bütün növ üfüqi olan parıltıları nəzərdə tutulur. Düzü, yuxarıdakı şəkildə bir az şişirdilib, ancaq məntiqi başa düşmək üçün yetərlidir. Bu arada, diqqət etdinizsə, bir əvvəlki cümlədə "üfüqi" sözünə xüsusi vurğu etdim. Çünki şaquli olan(məsələn, yandan və ya binaların şüşələrindən gələn) parıltıları önləmir. Əslində, polarizənin niyə belə işlədiyinin məntiqini mən də tam dəqiq bilmirəm* biri çıxıb bu barədə entri yazsa, əla olardı . Ancaq müqayisə olaraq fotoqrafiyadan anlayışlı şəxslərə polarizə lens filterləri üzərindən başa sala bilərəm. İstifadə edənlər bilir ki, bu filterlər lensin önünə taxılanda təkər kimi 360 dərəcə döndürmək olur. Duruma uyğun olaraq onu fırladıb fotosu çəkiləcək yeri polarizə edirik. Lakin gün eynəklərində şüşənin üzərinə əlavə vasitə taxılmayıb birbaşa olaraq şüşənin özünə çəkildiyindən sadəcə müəyyən limitli bir bucaq altında olan parıltıları önləyir. işığı yansıdan və gözü yoracaq olan parıltılar əksər hallarda qar, buz, qızmar günəş altındakı asfalt, maşınların və suların səthləridir, hansılar ki, yerə üfüqi şəkildə paraleldir, ona görə də eynəklərdə şaquli yox, üfüqi işığın qarşısını alacaq formada polarizə qat çəkilir. * nəsə elə bil çox qəliz oldu

Bir ray-ban Eynəyi seçərkən onun polarizə olub-olmamasını anlamaq isə çox bəsitdir. Bütün Ray-ban eynəklərinin sağ (öndən baxanda sol) şüşəsinin küncündə marka adı kimi "ray-ban" yazısı olur. Əgər eynək polarizədirsə, marka adının yanına bir də "p" hərfi qeyd olunur

və şüşənin üstündə standart olaraq "g-15" stikeri deyil də, "polarized" yazılı sticker olur.

Eyni zamanda kodlama olaraq da eynəyin sol sapının içərisində ən sonda rəqəm və "p" hərfi ilə işarələnir. Misalçün öz eynəyimdəki kod:

Eynəyin qutusunun içərisində çıxan təlimatda sapdakı son 2 rəqəm və hərfin eynəyin günəş radiasiyasına qarşı nə dərəcədə qorunma təmin etdiyini bildirdiyi qeyd oıunub:
0 - çox zəif
1 - zəif
2 - orta
3 - yüksək
4 - çox yüksək
"n" hərfi "normal", "p" hərfi də dediyimiz kimi "polarized" anlamına gəlir.

Reddit'dən tutmuş quora'ya, ordan da üzü türk forumlarına qədər saysız-hesabsız başlıq açılaraq soruşulan, hətta bakıdakı rəsmi satış yerlərində belə cavabı tam əminliklə verilə bilməyən bir suala tam rəsmi bir cavab vermiş olum. Məsələ belədir ki, insanlar eynək alarkən "uv400 yoxsa polarized?" seçiminə düşürlər. Hər zaman da sual yaranır ki, "görəsən, polarizə eynəklər həm də uv400-dür?". Özüm keçən ay araşdırma edəndə dəqiq cavab tapmadığım üçün şirkətin amerikadakı müştəri xidmətlərinə mail yazdım. Sağ olsunlar, gün ərzində də cavabladılar və buradan elan edirəm mən də -*
"bütün ray-ban eynəklər uv400 qorumalı şüşəyə sahibdir. mavi işığın böyük çoxluğunu, uv-a və uv-b kimi zərərli şüaların isə 100%-nin qarşısını alırlar. yəni polarizə olan ray-ban'lar həm də uv400-dür. Lakin özlərinin qeyd etdiyi bir əmmanı da deyim. Polarizə olan ray-ban eynəklər g-15 (və ya b-15) kodlu şüşəyə sahib olduqları deyilsə də, "texniki olaraq" 15 sayılmırlar. Çünki mail'də qeyd olunmuşdu ki polarizə olduğundan bu şüşə normal işığın 89%-ni bloklayır və 11%-ni keçirir. Bu da "texniki olaraq" şüşənin g-15 deyil də g-11 olmasına gətirib çıxarır.

Son olaraq, ümumən gün eynəyi almaq istəyənlərə eynəksiz gəzəndə gözləri sulanan biri kimi mənim tövsiyəm o olardı ki, mütləq şəkildə polarizə olan eynək alsınlar* polarizə ray-ban üçün əlavə 50$ ödəməlisiniz . Xüsusilə də maşın sürənlər, uzun yola çıxanlar üçün həyat qurtaran şeydir polarizə eynək. Çünki mən özüm sadəcə uv400 olan eynək taxanda davamlı şəkildə "eynəyin də var, niyə gözlərini qıyırsan?" deyirdilər. Bunu istifadə edəndən sonra anladım ki, problem polarizə olmamasında imiş: o yansımalar gözümü qamaşdırırmış. Həmçinin, 200, 300, 500 - hər nə qədərdirsə, pula qıyın, mütləq şəkildə eynək işinin içində olan markaları alın. Ray-ban olmasın, olsun persol, oakley, tom ford, prada və s. Əsas odur güvənilir brend olsun. Həm də ki, yazıda qeyd etdiyim 85-89% işığı bloklamaq məsələsi də gözünüzü qorxuzmasın. İllər Əvvəl 50-60 manatlıq poddelka eynək taxırdım, hansı ki bildiyin adi qara plastik idi, "gün eynəyi" adı altında qaraldırdı hər yeri. Kiminsə axşam vaxtı gün eynəyi taxdığını görəndə də qəribsəyirdim ki, kor kimi heç yeri görmədiyi halda bu niyə gözündən çıxarmayıb? Dünən başıma gələn bir hadisədən sonra indi anlayıram o insanları. Dünən axşam şəhərdə dostumla qarşılaşanda "hava qaralıb, gün eynəyi niyə taxmısan?" deyəndə ayıldım ki, eynəyimi dəyişməmişəm, gözümdə qalıb. İnsan kağız üstündə "89% işığı bloklayır" cümləsini görəndə elə bilir ki, hər yeri zil qaranlıq edəcək. Di gəl ki, digər şəffaf eynəyimdən tək fərqi ətrafı cüzi bir yaşıl filterlə göstərməsidir, hansı ki buna rəğmən əşyaların rənglərində və tonlarında bir qram dəyişiklik yoxdur, necədirlərsə elə də görünürlər. Amma bununla belə günəş və ümumiyyətlə, digər işıqlar insanın gözünü bir qram da yormur* türklər demiş, ohh, dünya varmış. İndi oturub illərdir niyə ağıl edib düz-əməlli bir gün eynəyi almayıb gözlərimə əziyyət vermişəm deyə heyifsilənirəm.

Yekun olaraq, Ortalıqda həddindən çox geydirmə ray-ban var. Əvvəllər original ilə fake arasındakı fərqi lazer ilə şüşəyə qazınmış "rb" loqosundan, kodlardan və s şeylərdən anlamaq asan idi, amma indi elə fake ray-ban'lar var ki, heç illərin optikaçısı belə ayırd edə bilmir hansı originaldı, hansı fake. Yuxarıda bir yazar hər gələnin gözündə ray-ban olduğunu deyib, ancaq demək olar 90%-i fake ray-ban'dır. Odur ki, rəsmi satış nöqtələrindən almaq lazımdır. Bakıda occi və 28 mall'dakı sunglasshut mağazalarını məsləhət görürəm. Əsas da sunglasshut. Çünki ray-ban şirkəti luxottica'nın tərkibindədir və sunglasshut da luxottica qrupun məhsullarını satan ən əsas mağazadır. Türkiyədən alınacaqsa, atasun optik və elə ordakı sunglasshut məsləhətdir. Amma məncə, ən yaxşısı ya amazon'da rəsmi ray-ban mağazından və ya elə sırf ray-ban'ın öz saytından almaq ən yaxşıdır. 10-15 gün gözlə, amma ən azından için rahat olsun ki, tamamilə original, keyfiyyətli və ömürlük bir eynək almış olacaqsan. Həm də ki, öz saytında digər yerlərdə olmayan hər cürə "option"ları görmək mümkündür. İstədiyin kimi çərçivə, şüşə rəngini, polarizə olub-olmamasını, hətta üzərinə lazerlə söz yazılmasını belə seçmək olur. Şəxsi zövqümcə elə ən yaxşısı, wayfarer modelini almaqdır. 70 illik klassikləşmiş dizayn elədir ki, hər tip üz quruluşuna, hətta eynək yaraşmayan insanlara belə yaraşır. Əslində, wayfarer özü öz içərisində "classic/ ease/ new/ folding/ mega" olaraq 5 tipə bölünür. Entri yetəri qədər uzun olduğundan model fərqlərinə girib daha da uzatmaq istəmədim. 2 ay elə didik-didik araşdırma elədim ki, bildiyin satış mütəxəssisinə çevrilmişəm :d. Odur ki, almaq fikrinə düşən olsa, heç çəkinmədən mesaj qutumu yaşıllandıra bilər, əlimdən gələn hər köməyi edə bilərəm.

1984-85 serie a sezonu | idman

Serie a tarixinin ən gözlənilməz sonla başa çatan sezonu. Ümumiyyətlə bu sezon bir çoxlarına görə "serie a-nın serie a olduğu illər" ifadəsinin ilk ilidir. Amma real yanaşsaq 1982-83 sezonundan, yəni Michel Platininin Yuventusa transferindən sonra hər şey möhtəşəm olmağa başlayır. Zatən Yuventusda Gaetano Scirea, Antonio cabrini, Marco Tardelli, ən yaxşı çempion ola bilməyən komanda olan 1982 Braziliyasını ağlar qoyan Paolo Rossi və gəlmiş keçmiş ən yaxşı qapıçılar siyahısında mənə görə ilk 3-lükdə olan Dino Zoff da var idi. Platini gələndən sonra olur konfet.
Amma gələk bu sezona. Əsas Komandaların vəziyyətini ayrı-ayrı yazmağa çalışacam.
Yuventus keçən sezonu çempion olaraq bitirmiş və ümumilikdə 21 çempionluğa çatmışdı. Yayda lazionun super ulduzu Bruno giordano ilə razılığa gəlsələr də, bruno sonradan astronomik maaş tələb edir və iş pozulur. Zatən bu sezon lazio da serie b-yə düşür. Bruno da növbəti sezon Napoliyə keçir. Amma bu sezon yuventusun işləri yaxşı getmir və ilk 5-likdən kənarda qalırlar. Buna baxmayaraq komandanın ulduzu olan və 1984-də Fransa ilə Avropa çempionu olmuş Platini 18 qolla sezonun bombardiri olur. Serie a-dan əli üzülən Yuventus fikrini çempionlar liqasının keçmiş adı olan Çempion klublar kuboku turnirinə verir. Heysel faciəsinin baş verdiyi finalda məhz Platininin penaltisi nəticəsində Liverpool üzərində qələbə ilə Avropanın böyüyü olurlar.
Sezonun Daha bir önəmli hadisəsi isə tarixin ən yaxşı oyunçusunun Barcelonadan Napoliyə transfer olunması idi. Bəziləri Maradonanın Barcelonada istəniləni vermədiyini düşünərək onun kaprizli olduğunu bildirir. Amma Barcelona - Maradona məsələsi tamam başqa söhbət mövzusudur. Çoxları Napolinin çempion olmağını gözləsələr də bu 3 il sonra baş verir. Komandanın ən yaxşısı Maradona olsa da təkbaşına Napolini çempion etməsi imkansız idi. Ətrafında yaxşı oyunçular yığılandan sonra o, tarix boyu şimallılar tərəfindən lağ edilən və ələ salınan Neapolu 2 dəfə İtaliyanın böyüyü etməyi bacarır.
Fiorentina isə 82 Braziliyasının əfsanə kapitanı və karyerasında sadəcə 1 sezon Avropada oynayan Socratesi transfer edir. Amma matçlarda istəniləni verə bilmir, məşq üsullarını bəyənmir, həddindən artıq siqaret çəkir və içki içir, məşqçilərlə dalaşır və sezon sonunda Braziliyaya qayıdır.
Roma 1982-83 sezonunu çempion bitirəndən sonra 1984 Çkk turnirində liverpoola penaltilər seriyası nəticəsində məğlub olur. Romanın əsas ulduzlarından biri yenə 82 Braziliyasının oyunçusu olan Falcao idi. Onun çkk finalında penaltini vurmaqdan imtina etməsi, sol dizindən zədələnməsi, komandanın onun üçün həddən artıq pul xərcləməsi Falcaonun da sezon sonunda Braziliyaya qayıtması ilə nəticələnir.
Demək olar ki, sezonun ən yaxşı heyətlərindən birinə sahib olan İnter isə o qədər yaxşı nəticələr əldə etmir və sonda 3-cü olur. Milan da eynilə qənaətbəxş çıxış etmir və sezonu 5-ci bitirir.
Gələk Çempion Hellas Veronaya. Bu hadisəni yalnız 2016-cı ildəki Leicester city çempionluğu ilə müqayisə eləmək olar. Belə nağıllar məncə bir də olmayacaq. Zatən Veronanın ilk və tək çempionluğudu. Bu "balaca" klubun çempionluğunda əsas rollar yayda transfer edilən alman Hans Peter briegel və danimarkalı preben elkjaer ilə birlikdə oyunun sistemini onların üzərinə quran baş məşqçi osvaldo Bagnoli olur. Qapıda da garella əfsanələr yaradır, amma sezon sonunda çempion olmaq üçün sağa sola pul xərcləyən (təbii ki, bunda siciliya mafiyasının da rolu böyükdür) Napoliyə keçir. Komandanın əsas qol maşını guiseppe Galderisi olur və ümumilikdə 11 qol vurur. Hellas verona ilk turda maradonalı Napolini 3-1 məğlub edir. Yuventusu ilk dövrədə 2-0, Romanı isə 1-0 la keçirlər. 2ci dövrədə isə hər ikisi ilə heç-heçə edirlər. İnter və milanla isə hər iki dövrədə matçlar heç-heçə bitir. Verona sezon boyunca sadəcə 2 dəfə məğlub olur. 15-ci turda avellinoya 2-1, 25-ci turda Torinoya 1-2. Ki Torino da bu sezonu əla keçirib sonda 2-ci olur. Ümumilikdə verona 30 oyuna (15 qələbə, 13 heç-heçə və 2 məğlubiyyət) 43 xal toplayır. 29 tur lider olurlar. Sadəcə 16-cı turda İnter 1 həftəlik lider olur. O dərəcədə əzmkar oynayırlar. Coppa Italiada isə 4/1-də İnterə uduzurlar. İnter yarımfinalda Milana, milan isə finalda Sampdoriaya məğlub olur.
Bir haşiyəyə də çıxmasam olmaz. Serie a tarixində məhz bu sezon bir ilk gerçəkləşir və bu sezondan sonra bir daha bunu etmirlər. Bura kimi hansı hakimin hansı oyunu idarə edəcəyi 3-5 gün qabaqcadan müəyyən olunurdu. Amma bu mövsüm məhz oyun günü püşk ilə hakimlər təyin edilir. Və Hellas verona çempion olur. Və bir daha bu üsul təkrarlanmır. Və verona kimi "balaca" komandalar bir daha çempion ola bilmir. İf you know, you know.
Son olaraq fantastik mövsümün ilk 5-liyi və bəzi səhnələr:

28 may 1997 b.dortmund - yuventus matçı | idman

tissot prx | texnologiya

ray ban | sağlamlıq

tailand mətbəxi ★ wiki | mədəniyyət

Bundan əvvəl sizə Hindistanda cənazə mərasimi haqqında yazmışdım. İndi isə bir az yaxınına budist təqviminə görə(hal-hazırda) 2566-ci ildə olan ucuz və kasıb ölkə olan Tailanda gedirik.

Tailand dini ritualları, tropik meyvələri, ada və sahilləri, turistik yerləri, ilan-fil-festivalları, longneck qəsəbəsi (uzunboylu insanlar yaşayır.), təbiəti və ən əsası mətbəxinə görə çox məşhurdur.
Tropik meyvələr:



Təbiəti:

Görməli yerlər:


(Longneck qəsəbəsi)
Bazarın içindən keçən qatar:

Festivallar:


Bazarlar:


Gecə həyatı:

Sizə min-bir yemək resepti verməyəcəm. Əgər ora bir turist olaraq getsəniz görə biləcəyiniz "street food" adı ilə böcəklərin, müsəlmanlıqda dinə zidd heyvanların (it, timsah, donuz və s)



yemək kimi küçələrdə servis edilməsi qəribə gələ bilər ki, bu entri onlar haqqındadır.
Danışacağıq:
1) Tailand küçə yeməkləri nələrdir? Qiymətləri? Dadları nəyə bənzəyir?
2) böcək yeməyin elmdə yeri
3) böcəkdən iyrənmə
4) onlarda olan protein dəyəri, bu proteinin toz halına salınması
5) Gələcəkdə böcəklərin alternativ bir yemək kimi verilməsi, böcəyə təşviq

<<1>> Ona keçməzdən əvvəl kluad toy (fried banana) adlanan bu yemək var ki, bazarda və restoranlarda görə bilərsiniz. Deməli yaşıl bananların üstünə qazlı su, düyü unu, şəkər və ən sonda da krem əlavə edib hind qozu və ya susama batırıb qızardırlar. Bu tailandda daha çox uşaqlar arasında məşhur şirniyyat idi.

Ma leng tod dedikləri qızardılmış böcəklər

(heyvanlar aləminin 3/4-ü) (tailanddan əlavə ısanda və şimalda həm bangkokda, həm də chiang mai kimi böyük şəhərlərin bazarlarında tapıla bilər.


Bu porsiya 6 dollardır.





Uzaqdan baxsanız, çeşidbəçeşid çərəz kimi görəcəklərinizə yaxından baxsanız avqust böcəkləri, tarantula, əqrəb, qırmızı qarışqa, hamam böcəyi, soxulcan, ipək böcəyi, cırcır böcəkləri, arı yumurtaları, qarışqa yumurtaları, termitlər, çəyirtkə eyni zamanda oranın yağışlı vaxtına düşsəniz bambuk qurdları da tapa bilərsiniz. Ardıcıl düzüldüyünə görə tailandın qatarı "express train" adını verirlər.
Bambuk qurdlarını tapmaq üçün 3 gün yeriyirlər, çadır qururlar, koloniyalı(çox böcək olan) ağac tapdıqda ağacı kəsirlər və diri-diri yağa atıb yeyirlər. Hətta qızartsalar belə 3 ay onları yemək üçün saxlamaq olarmış. Qət edilən məsafənin çoxluğu belə onlara zövq verirmiş. Sırf qurd uğruna.
Bu qurdun 1 kilosunu 3 abş dollarına satılır. Mal hər 100 km uzaqlıqda qiyməti 1.20 dollar artır. Bazarlara isə 15 dollara gəlib çıxır.
Düyü ilə yeyilən bu böcəklərin pir porsiyasında 9.6 qram protein var. Ən çox proteini olan 1 posriyada 19.8 olmaqla böyük su böcəyidir. Bu böcəyin dadı qızardılıb ədviyyatlarla verildikdə "lays" cipsisinin dadını xatırlatdığı deyilirdi.
Bəzən gün sonunda manda dərisi (jele kimi) qonaqlara verilir.
Qızardılmış yağdan sonra böcəklərin popkorn ya da xərçəng kimi yavan dadı olur. Ona görə kaffir limon yarpaqları, acı bibər və sarımsaqla qızardırlar.
Ən ləzzətlisi qarışqa, ən dadsızın isə hamamböcəyi olduğu deyilib.
Bəzən alıcılar-> turistlər böcək yemək istəmirlər şorba (isandada) və ya qayğanaq yeyirlər. Amma elə onların içində qarışqa yumurtası və ya ipək qurdları ola bilir.
Eləcə də siz narahat olub sırf yeni dad axtarışı ilə bir neçə böcəyi qabınıza qoyarkən bilməlisiniz ki, hətta sizə verilən sous bəzən nam phrik maegda deyilən su böcəklərindən hazırlanır. (Arada)
Böcəklərin hər biri fərqli qiymətdədir, amma şəklini çəkmək 10 baht yəni təqribi 50 qəpikdir.
Hind, çin, cənub-qərbi asiya mətbəxinin qarışığı olan tailandda hind qozu və ədviyyatlar elə bu küçə yeməklərində tez-tez istifadə olunur.
Ümumən, 1400 böcək növü yeyiləbilən olaraq qəbul edilib.
<<2>> entemofoji- böcəklərin mədəniyyət və bioloji(protein) cəhətdən , qida kimi yeyilməsidir. Tibdə antrope-entomofaji deyilir. Günümüzdə asiya, afrika, Latın amerika başda olmaqla 2 milyar insan 1900-dən çox böcək növünü yeyir.
Bpcəklər qida kimi əsasdır, çünki inkişaf etməmiş ölkələrdə tapa bilmədikləri ət, taxıl, süddə olan qida dəyərlərinin böcəkdən alınması üçündür.
Ən çox Yeyilən böcək növləri:
>31 % coloeptera (qıl qanadlı)
> 18% lepidoptera (pulqanadlı)
> 14% hymoneptera (zarqanadlı<- avqust böcəyi bura aiddir.)
> 13% orthoptera (düz qanadlı)
> 10% hemiptera (yarım qanadlı)
Dediklərinə görə yeyərkən ətrafları və qanadları dişləri arasına keçərək xırt səsi verir, amma fərqli mədəniyyətləri tanımaq üçün yeməyə dəyərmiş.
<<3>> patogen (xəstəlik) və toksik riskləri var imiş. Fda təşkilatı bu işə nəzarət edir və böcək fermaları açırlar. 2017-ci ildə bu bazarın gəliri 55 milyon dollar, 2024 də isə ~45 faiz daha artacaqdır.
alıcılar böcəkləri yeməkdə məqsəd görmürlər. Onlar faydalarını bildikdən sonra psixolojik (+damaq dadı, din, mətbəx fərqliliyi kimi) səbəblərdən(iyrənmə) yemək istəmirlər. Amma bəziləri onları toz halına salıb çörəyə və makarona qata bilirlərmiş.



Biri 500 baht-dır, yəni 25 azn.


<<4>> bir cırcır böcəyinin 100 qramında 68.7 % protein varkən qırmızı ətdə bu 68,7 faiz, morina balığında 28.5 %-dir.
onlarda həmçinin ammonium turşusu da vardır. (50-80% -> yüksək protein səviyyəsi) (İnsanlara vacib)
İnsan bədəni ondakı proteinin cırcırda 76.2-i, un qurdunda 75,7 faiz proteini üəbul edirmiş.
Həmçinin böcəklərdə yağ və omeqa yağ turşusu da var.
Bədəni örtən xitin qat ->lif qaynağıdır. Bu qatı mənimsədikdə bədən daha yaxşı protein qəbul edir və bağırsaq florasını yaxşılaşdırır.
Təcrübə: gündə 25 dəfə cırcır böcəyi yeyən şəxsin nəcis nümunələrində yaxşı (probiotik) bakteriya sayı 5,7 dəfə artdı.
Böcəklərin quru ağırlığının 5-20 faizi karbohidratdır. Karbohidrat , yağ da enerji mənbəyidir.
Funfact: maine-dəki məhkumlara yemək kimi xərçəng əti verərmişlər. məhkumlar bunu sevmədi. Amma həmin yeməyi restoranda servis edərək bu kimi seafoodlar məşhurlaşmağa başlandı.
<<5>> gələcəkdə (2050) ətə tələbat artıq ildə 455 milyon ton olacaq. Bunun üçün heyvan fermaları və əkinçilik artacaq. Amma bu zaman böcəyi yeməyə də tələbat artacaq. Ət olmadıqda yeməyə bitkilər, saxta ət, tək hüceyrəlik proteinlər də formalaşacaqdır.
Böcəkləri çoxaldacaqlar. Çünki həm qidadan əlavə , onlar insan və heyvan ifrazları ilə qidalanacaq. Beləliklə təbiətdəki dövrana qoşulub üzviləşdirəcəklər.
Funfact: bir cırcır böcəyinə eyni miqdarda başqa heyvana da yem verildikdə donuz və ya hin heyvalarında 2 dəfə, qoyundan 4 dəfə, danadan 6 dəfə çox qidanı ifraza çevirmişdir, yəni bu böcəklərin standart heyvandan daha çox qidalana biləcəyini göstərir. Eyni zamanda böyükbaş heyvanlara nəzərən az metan, sera, ammonyak yayarlar.
Bitkilər, böyükbaş heuvanlar çox su qəbul edirlər. 2050 də əhali 9 milyard olacaqsa , bu hallar ciddi su qıtlığına səbəb olacaq. Amma böcəklər az su qəbul edəcək.
Heyvan və bitkilərə ərazi lazım olacağından ağacları kəsəcəklər. Amma böcəklər üçün bu lazım olmayacaq.
Təşviq üçün 2013 -cü ildə fao -> qida və əkinçilik mərkəzi sarı un qurdunun yeyilə bilinəcək olduğu və faydalarından deyərək təşviq etməyə çalışdı , bu təsirli oldu.
Sonluq: Siz böcəklər və onu yeyənlər haqqında mənfi düşünürsünüz, amma haradan bilmək olar, bəlkə də o qəbul etdiyiniz protein tozunun tərkibindədir?

1984-85 serie a sezonu | idman

red hot chili peppers | musiqi

kodak

1986 klivlend şar festivalı | tarix

(youtube: )

i̇qbal bano | musiqi

xronometr ★ wiki | texnologiya

Xüsusi dəqiqliyə malik saatlara verilən sertifikat. Xronoqraf ( saniyəölçən) ilə qarışdırılmamalı anlayış.

Xronometr anlayışının ortaya çıxması dənizçiliklə əlaqəlidi. dənizçilər səfər zamanı aya, ulduza, günəşin kölgəsinə filan baxıb hesablamalar apardıqları dövrdə daha dəqiq saatlara ehtiyac duyurlar. 18-ci əsrdə John harrsion adlı ingilis saatsaz da 31 il işləyərək h1 adlı xoronometr saatı yaradır. Əvəzində də dövlətdən mükafat alır. Bu saatın Britaniya imperiyasının dünyaya yayılmasında xüsusi rolu olduğu düşünülür.

İndi çoxumuzun saatları batareya ilə işləyən kvars saatlar olduğu üçün bu dəqiqlik məsələsi bizə yaddı. Batareyası bitmədiyi müddətcə kvars saatlar gündəlik -0.3/+0.3 saniyə kimi çox az bir gecikməyə məruz qalırlar. (Çox ucuz, orjinal olmayan saatlarda nəticələr daha pis ola bilər). Ancaq mexaniki saatlar daha həssasdı. Bu saatların içindəki mexanizm çarxlar və spirallar ilə işlədiyinə görə tempratur, qravitasiya, maqnitləşmə kimi amillər onların dəqiqliyən təsir göstərə bilir.
Qədim cib saatları cibdə dik durduğuna görə dəqiqliyə ən çox təsir edən məqam qravitasiya idi. Buna görə breguet markası 1801-ci ildə tourbillon adlanan əlavə mexanizm hazırlayıb. texnologiyanın inkişafı və müasir saatların cibdə yox qolda durmasına görə artıq tourbillon mexanizmlər o qədər də əhəmiyyətli deyil. İndilərdə ancaq bahalı saatlarda göstəriş üçün istifadə olunur.
Şəkildə: Jaeger-LeCoultre Master Grande Tradition Tourbillon Cylindrique (ortada görünən mexanizm tourbillondu)

Hazırda isveçrədə yerləşən cosc saatların dəqiqliyini ölçən ən məhşur qurumdu. Saat istehsalçıları mexanizmləri bu quruma göndərib 15 günlük testdən keçirirlər. -4/+6 saniyə Aralığında gecikməyə məruz qalan saatlar xronometr sertifikatı alırlar. Və aldıqları kimi saatın sferblatına yazırlar. Rolex cosc-dan əlavə özü də testlər keçirir və -2/+2 saniyə gecikməsi olan saatlara superlative chronometer yazır.
Şəkildə: Tiffany mavisi rəngində rolex oyster perpetual

Sertifikat verən digər bir qrum isə, metas-dı. Cosc-dan fərqli olaraq metas mexanizmi yox bütöv saatı testdən keçirir və daha çox məqamı yoxlayır. 0/+5 saniyə gecikən saatlara sertifikat verir. Hər iki qurumdan sertifikat alan omega şirkəti saatın sferblatına master chronometer yazır. (Hər iki qurumdan sertifikat alan başqa marka yoxdu deyəsən)
Şəkildə: omega seamaster

davide moscardelli | idman